In Nederland kennen we
het begrip ‘participatiemaatschappij’: Mensen moeten waar mogelijk
verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en omgeving.[1] Er wordt verwacht van ons dat we zelfredzaam zijn
en eigen regie nemen: eerst zelf proberen, daarna pas om hulp vragen. Ook op
het gebied van loopbaanontwikkeling. Van mensen wordt dus verlangd dat ze
zoveel mogelijk zelfstandig keuzes maken en stappen ondernemen als het gaat om
hun eigen (loopbaan)ontwikkeling. Pas wanneer ze zelf actief op zoek gaan naar
hulp of wanneer dit echt niet lukt, krijgen ze toegang tot meer ondersteuning.
Maar is dat werkelijk participatief? Is de loopbaanprofessional er dan alleen
voor de happy few en noodgevallen?
In deze blog kijken we
naar de ‘gevolgen’ van de participatiemaatschappij voor de
loopbaandienstverlening en hoe online aanbod aanvullend kan zijn. We stellen
echter ook de vraag in hoeverre je zonder interactie met anderen ‘eigen regie’
kunt nemen op je (studie)loopbaanproces zonder kwaliteit te verliezen.
Aanbod in de
participatiemaatschappij
In tegenstelling tot
Nederland, wordt in een aantal Europese landen loopbaanondersteuning publiek
geregeld en geborgd, zoals in Schotland, Finland en Denemarken. Hier is het
recht op loopbaanondersteuning vastgelegd in de wet, is het gratis, en gelden
er landelijke kwaliteitsstandaarden. Er wordt dus veel tijd, geld en mankracht
geïnvesteerd en minder aanspraak gemaakt op de zelfredzaamheid en eigen regie
van individuen. Doordat de vraag van de markt beantwoord wordt door de overheid,
vindt er in deze landen weinig private concurrentie plaats. In Nederland is
deze rol van de overheid en publieke instellingen minder expliciet en integraal
aanwezig – ook vanuit de gedachte van zelfregie – waardoor de vraag naar
kwalitatief goede loopbaandienstverlening groter is dan het publieke aanbod.
Hierdoor hebben private partijen in Nederland een grotere rol en zien we een
divers landschap aan aanbieders. Door dit diverse landschap zijn er allerlei
verschillende loketten waar je kunt aanbellen en is het soms lastig om als
consument, zelfstandig door de bomen het bos te zien. Welke aanbieder is
geschikt voor mij, en welke biedt kwaliteit en welke niet?
Want
ook al hebben wij in Nederland een
breed aanbod, de kwaliteit hiervan is niet vanzelfsprekend. Dit komt allereerst
omdat het beroep ‘loopbaanadviseur’ niet beschermd is. Daarmee is ook de
professionalisering van loopbaanprofessionals niet verplicht en worden
keurmerken op vrijwillige basis behaald. Met andere woorden, iedereen kan
zichzelf ‘loopbaancoach’ noemen. Ten tweede zijn er geen nationale standaarden voor opleidingen. Sterker nog, er
zijn zelfs geen initiële opleidingen tot sec loopbaanprofessional. De mate
waarin loopbaanbegeleiding dus aan bod komt in initiële opleidingen en de
inhoud en kwaliteit van post-initiële opleiding verschilt daarom enorm.[2] Desondanks, is er steeds meer aandacht voor het
professionaliseren van loopbaanprofessionals zoals decanen, mentoren, en
jobcoaches. Zo is er bijvoorbeeld het raamwerk LOB,[3] en zijn er steeds meer opleidingen beschikbaar.[4] Daarnaast zijn er verschillende keurmerken vanuit
Noloc en CMI,[5] en kennen we bijvoorbeeld het register BKA.
Desalniettemin, wordt door het gemis van nationale kwaliteitsstandaarden,
transparantie in kwaliteit, en het ontbreken van het recht op
loopbaanbegeleiding in Nederland, niet duidelijk hoe goed cliënten en
leerlingen/studenten daadwerkelijk geholpen worden en gaat men uit van zelfredzaamheid
en eigen verantwoordelijkheid voor het controleren van kwaliteit.
Ondersteunen van
zelfregie: een online oplossing
Speelt zelfregie of
zelfredzaamheid in andere Europese landen dan helemaal geen rol? Jawel, vele
landen hebben ervoor gezorgd dat er één duidelijke herkenbare plek is waar je
naartoe kunt voor informatie en advies. Deze plekken worden vaak voorzien van
een portal voor alle doelgroepen en type ondersteuningsvragen. Deze websites of
portals zijn vaak zo gebouwd dat cliënten via een gepersonaliseerde klantreis
worden meegenomen door de website. Men selecteert bijvoorbeeld met welk doel
zij op de website zijn beland, zoals ‘ik ga voor het eerst studeren’, ‘ik zoek
werk’, ‘ik ben werkloos geworden’, of ‘ik moet omscholen’. Aan de hand hiervan
wordt de cliënt direct naar relevante informatie geleid en wordt stapsgewijs
een loopbaanproces doorlopen, waarbij op basis van gebruikersdata informatie
steeds verder wordt ingedikt. Zo kan men zo zelfstandig mogelijk een coherent
traject doorlopen. Hier kunnen mensen dus hun eigen weg vinden. Wanneer nodig
kunnen mensen ook persoonlijk contact zoeken (online of fysiek) voor
ondersteuning.[6] [7] Momenteel
is er nog geen dergelijk uniform platform in Nederland beschikbaar dat dient
als één loket. Daarbij speelt de vraag of alleen een dergelijk ‘passief’ aanbod
altijd voldoende is om goede keuzes te kunnen maken en stappen te kunnen
zetten.
Zelfregie op
ontwikkeling moet je (blijven) leren en ondersteunen
Het oriënteren op (mogelijke) loopbaanstappen,
nadenken over behoeften, wensen, krachten, en keuzes, doet een groot beroep op vaardigheden als
zelfregulatie, zelfreflectie, en zelfsturing. Of met andere woorden
‘loopbaanmanagement’. Mensen maken veelal keuzes op basis van hun ervaringen; loopbaancompetenties en reflectie zijn dan nodig om te
komen van keuzes op basis van automatische, onbewuste associaties en emoties
tot beredeneerde en bewuste keuzes.[8] Ben je in staat om op
afstand naar jezelf te kijken? Kun je goede en slechte informatie
onderscheiden? Zijn die keuzes goed gespiegeld aan mogelijkheden en risico’s?
En ben je vervolgens ook in staat om zelfstandig door te pakken op keuzes en je
daadwerkelijk in te schrijven op die nieuwe opleiding of te solliciteren voor
die nieuwe baan? Interactie met anderen helpt om te reflecteren op
leerervaringen die je opdoet tijdens je (studie)loopbaan en om hier betekenis
aan te geven, daarnaast draagt interactie bij aan de ontwikkeling van
cognitieve strategieën, inhoudelijke kennis en transitievaardigheden te
verwerven die samenhangen met loopbaancompetent zijn en die daarmee ook de
zelfregie en zelfredzaamheid
bevorderen. [9] [10]
Loopbaanmanagement is essentieel om effectief te
reageren op een complexe arbeidsmarkt en ontwikkelingsvragen[11] en dus een belangrijk element om de
participatiemaatschappij, waarin men zelfredzaamheid verwacht, te laten slagen.
Ook Rudolph, Lavigne, & Zacher[12] vonden in hun meta-analyse dat
loopbaanaanpassingsvermogen sterk geassocieerd is met onder andere
zelfredzaamheid en zelfevaluatie.
Gegeven het belang van interactie om
loopbaanmanagement te ontwikkelen en in te zetten, is ‘passief’ aanbod - zoals
in de internationale voorbeelden – niet voldoende. Een loopbaanprofessional die
helpt om te (leren) reflecteren op ervaringen en om inzicht te krijgen. Kortom, om op de lange termijn
zelfredzaamheid te bevorderen is ondersteuning vanuit een loopbaanprofessional
zowel in een vroeg stadium als later essentieel.
De toekomst van een
leven lang ontwikkelen
Een leven lang
ontwikkelen in de participatiemaatschappij vraagt om loopondersteuning. Online
ontwikkelingen bieden daarbij in eerste instantie mogelijkheden en kansen voor
mensen om hun loopbaan zonder de hulp van professionals vorm te geven. Echter,
de standaard werkt niet altijd en voor iedereen, waardoor deskundigheid en
persoonlijke loopbaanondersteuning noodzakelijk blijven. Professionals die
betekenis kunnen geven aan leerervaringen, door te duiden, interpreteren, door
te vragen, en te onderzoeken. We moeten ons de vraag stellen hoe we er in
Nederland voor zorgen dat zoveel mogelijk mensen de vaardigheden en middelen
(waaronder kwalitatief goede loopbaandienstverlening) tot hun beschikking
hebben om zelfredzaam te worden, zodat zij een leven lang (zo zelfstandig
mogelijk) kunnen ontwikkelen.
Heb je ideeën of
suggesties over de onderwerpen in deze blog? Deel ze met ons op euroguidance@cinop.nl.
[1]
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2013/09/17/troonrede-2013
[5]
https://www.noloc.nl/een-keurmerk-voor-alle-professionele-loopbaanbegeleiders
[7] bijvoorbeeld door middel
van een chatbox, telefoonnummer, of fysieke inloop locatie.
[8] kuijpers, m., & van
dinteren, r. (2016). loopbaankeuzes en de invloed van het brein. loopbaanvisie,
7, 71-75.
[9] bissell, k. (2017). college and
career readiness: an interview study of high school graduates and their
description of postsecondary life (doctoral dissertation, university of
pittsburgh).
[10] lent, r. w., & brown, s. d.
(2013). social cognitive model of career self-management: toward a unifying
view of adaptive career behavior across the life span. journal of counseling
psychology, 60(4), 557.
[11] sidiropoulou-dimakakou, d., argyropoulou,
k., drosos, n., kaliris, a., & mikedaki, k. (2016). exploring career
management skills in higher education: perceived self-efficacy in career,
career adaptability and career resilience in greek university students.
international journal of learning, teaching and educational research, 14(2).
[12] rudolph, c. w., lavigne, k. n.,
& zacher, h. (2017). career adaptability: a meta-analysis of relationships
with measures of adaptivity, adapting responses, and adaptation results. journal of vocational behavior, 98, 17-34.